W 2015 r. komornicy sądowi prowadzili ponad 610 tys. egzekucji o alimenty, w tym 60 tys. nowych spraw. Skuteczność egzekucji komorniczej w tym obszarze w 2015 r. wyniosła 20%. W I półroczu 2016 r. jest już ona na poziomie podobnym, jak w całym ubiegłym roku. Tyle spraw zakończyło się wyegzekwowaniem należności. Aby zwiększać skuteczność egzekucji komorniczej w stosunku do dłużników alimentacyjnych, niezbędne są kolejne zmiany w prawie, o które postuluje Krajowa Rada Komornicza.
Obecnie w Polsce 1 mln dzieci czeka na alimenty od rodziców. Aby zwiększać skuteczność egzekucji komorniczej niezbędne są zmiany w prawie i brak przyzwolenia społecznego na niepłacenie na własne dzieci. Do tej pory wystarczyło od czasu do czasu wpłacić niewielką kwotę na dziecko, aby uniknąć odpowiedzialności karnej. Nowelizacja kodeksu karnego, przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości to krok w dobrym kierunku, aby większa ilość dzieci otrzymywała pieniądze, które prawnie im się należą. Wprowadzenie rozwiązania, które zakłada, że uregulowanie należności uchroni przed karą więzienia, powinno skutecznie zmobilizować dłużników do wywiązywania się ze zobowiązań – mówi Rafał Fronczek, Prezes Krajowej Rady Komorniczej
Istotna jest także likwidacja ograniczeń o charakterze przedmiotowym w sprawach o egzekucję należności alimentacyjnych, w szczególności zwolnienia spod egzekucji sądowej sum i świadczeń w naturze wyasygnowanych na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych dłużnika, a także zmiana przepisów o ochronie wynagrodzenia za pracę poprzez dalsze ograniczenie w sprawach alimentacyjnych kwot wolnych od zajęcia.
Aby zmobilizować dłużników do spłaty zaległości powinni oni odczuwać nieuchronność utraty swojego majątku, w tym zajętych ruchomości. Pomogłaby tu zmiana przepisów o egzekucji z ruchomości poprzez wprowadzenie możliwości sprzedaży zajętych ruchomości dłużników za kwotę poniżej ½ wartości oszacowania. Obecnie, po drugiej, bezskutecznej licytacji ruchomości, egzekucja jest umarzana. Brak możliwości sprzedaży ruchomości sprawia, że jest ona nieskuteczna. Rozwiązaniem, które sprawdza się chociażby we Francji jest trzecia licytacja, w której suma wywołania określana byłaby w dół, aż do sprzedaży ruchomości. Dobrym pomysłem mogłoby być także wprowadzenie możliwości orzekania przez sąd o prawie do zniszczenia ruchomości niesprzedanych na licytacji. Podobne rozwiązanie mogłoby dotyczyć sprzedaży nieruchomości tj. powinna zostać wprowadzona możliwość sprzedaży nieruchomości za kwotę poniżej 2/3 wartości oszacowania.
Na niską ściągalność alimentów w Polsce wpływa także praca w „szarej strefie”, która pozwala na ukrywanie faktycznych dochodów. Aby zmienić tę sytuację, należałoby wprowadzić wysokie kary dla pracodawców zatrudniających „na czarno” dłużników alimentacyjnych. Warto także rozważyć zwiększenia uprawnień sądów do podejmowania z urzędu decyzji o zabezpieczeniu w toku postępowania o alimenty roszczeń alimentacyjnych.
Zajęcie majątku dłużnika już na etapie postepowania rozpoznawczego pozwoliłoby na sprawniejsze przeprowadzenie egzekucji w przyszłości. Obecnie, w okresie pomiędzy powstaniem tytułu wykonawczego, a wszczęciem egzekucji dłużnik dysponuje wystarczającym czasem do ukrycia swego majątku – mówi Rafał Fronczek, Prezes Krajowej Rady Komorniczej
W Polsce jest 1500 komorników, którzy w ubiegłym roku przeprowadzili 8 mln egzekucji, z czego kwestionowanych czynności był tylko 1%. Komornicy są funkcjonariuszami publicznymi, przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości i pełnią bardzo ważną funkcję gospodarczą i społeczną. Działają na rzecz wierzyciela, który nie otrzymał na czas zapłaty i musiał dochodzić swoich praw w sądzie.
Krajowa Rada Komornicza sprawuje nadzór nad komornikami niezależnie od nadzoru sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości i prezesów sądów. Wyznacza komorników-wizytatorów spośród komorników, którzy są obowiązani dokonywać wizytacji w kancelariach danego okręgu. Wizytacja kancelarii powinna być przeprowadzona co najmniej raz w ciągu 3 lat. Przedmiotem nadzoru są: terminowość, rzetelność i skuteczność postępowania egzekucyjnego. Osoby powołane do sprawowania nadzoru nad działalnością komorników mają prawo wglądu w czynności komorników, mogą żądać wyjaśnień oraz w razie stwierdzenia uchybień mogą wystąpić do sądu w celu wydania komornikowi stosownych zarządzeń w zakresie prowadzonego postępowania.