2015-06-01

Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym – wywiad z Prezesem KRK cz. I

o-stronie

uprzejmie zamieszczamy pierwszą część wywiadu z Prezesem Krajowej Rady Komorniczej Rafałem Fronczkiem nt. informatyzacji procedury egzekucyjnej.

Ewa Bieda: Kilka dni temu, a dokładnie 27 maja Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Co ta nowelizacja zmieni w pracy komornika?

Rafał Fronczek: To wręcz rewolucyjne zmiany. Przede wszystkim wprowadza się daleko idącą informatyzację do postępowania egzekucyjnego. Ale nowelizacja obejmuje nie tylko zmiany związane z informatyzacją. Obejmuje ona też inne istotne regulacje, które będą miały wpływ na postępowanie i pracę komornika. Generalnie możemy powiedzieć, że projektowane zmiany mają na celu usprawnienie postępowania egzekucyjnego, przy zachowaniu gwarancji procesowych jego uczestników, poprawę skuteczności egzekucji i obniżenie kosztów postępowania dla stron oraz organów egzekucyjnych.

EB: Jakie zatem zmiany przewidziane są w zakresie informatyzacji?

RF: Przepisy wprowadzają komunikację elektroniczną do postępowania egzekucyjnego oraz elektroniczną licytację ruchomości. Powstanie system teleinformatyczny obsługujący postępowanie egzekucyjne, wyłączną formą komunikacji z administracyjnymi organami egzekucyjnymi oraz organami podatkowymi będzie system ePUAP. Powstanie też system teleinformatyczny obsługujący elektroniczną licytację ruchomości, jak również wyłączną formą zajęcia rachunku bankowego będzie zajęcie przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego.

EB: Jakie są założenia co do funkcjonowania systemu obsługującego postępowanie egzekucyjne?

RF: Aktualnie możliwość złożenia pisma drogą elektroniczną dotyczy jedynie wniosku o wszczęcie egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego wydanego w e.p.u. Natomiast zgodnie z projektowanym art. 797 § 2 k.p.c. przewiduje się, że wniosek o wszczęcie egzekucji może być złożony także za pośrednictwem systemu teleinformatycznego na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego. Tą drogą będzie można złożyć nie tylko wniosek o wszczęcie egzekucji, ale także inne pisma (wnioski i oświadczenia), składane w toku postępowania. Projektowany przepis art. 760 k.p.c. wskazuje, że wnioski i oświadczenia w postępowaniu egzekucyjnym składa się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w dwóch przypadkach, a mianowicie jeżeli przepis szczególny tak stanowi (np. przepisy dotyczące elektronicznej licytacji, elektronicznego zajęcia rachunku bankowego, czy komunikacji z administracyjnym organem egzekucyjnym) lub jeżeli dokonano wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zatem skutkiem wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego na gruncie postępowania egzekucyjnego będzie wyłączność ich wnoszenia w danej sprawie egzekucyjnej. Oznacza to, że jeżeli wierzyciel złoży wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, to wówczas wnioski i oświadczenia w sprawie będzie składał wyłącznie w ten sposób.

EB: A doręczenia? Czy wprowadzona nowelizacja wprowadza zmiany w zakresie wykonywania doręczeń?

RF: W zakresie doręczeń projekt przewiduje wykorzystanie doręczeń elektronicznych również w postępowaniu egzekucyjnym. Będą one dokonywane, jeżeli adresat wniósł pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo wybrał wnoszenie pism za pośrednictwem tego systemu. Adresat, który dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, będzie mógł zrezygnować z doręczenia elektronicznego. Doręczenie elektroniczne nastąpi w chwili zalogowania się na konto użytkownika. W razie braku potwierdzenia odbioru, doręczenie elektroniczne będzie uznawane za skuteczne z upływem czternastu dni od daty umieszczenia pisma w systemie teleinformatycznym.

EB: Jak to ma wyglądać w praktyce?

RF: Postanowienia, zarządzenia czy inne pisma komornik będzie podpisywał bezpiecznym podpisem elektronicznym w aplikacjach do obsługi kancelarii. Jeżeli strona zdecyduje się na wnoszenie pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, komornik doręczy jej dokument w postaci elektronicznej, natomiast stronie, której będzie konieczne doręczenie tradycyjne, będzie mógł być doręczony wydruk pisma z systemu, który będzie posiadał cechy umożliwiające weryfikację istnienia i treści pisma w systemie teleinformatycznym. Taki dokument będzie miał moc dokumentu wydanego przez komornika. Jego weryfikacja w założeniach odbywać się ma on-line za pośrednictwem powszechnie dostępnej usługi na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej, przez wpisanie kodu weryfikacyjnego, który będzie zamieszczany na wydruku.

EB: A co z biurowością kancelarii komorniczych?

RF: W ślad za rozwiązaniami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego wprowadzone zostaną inne przepisy, w tym przepisy wykonawcze do k.p.c., które umożliwią pełne wykorzystanie instrumentów elektronicznych również przy prowadzeniu akt komorniczych. Na tę chwilę przewiduje się, że jeżeli komornik będzie prowadził elektroniczne akta sprawy, pisma i dokumenty złożone w postaci papierowej będą podlegały przetworzeniu na postać elektroniczną poprzez ich zeskanowanie, a następnie włączeniu w postaci elektronicznej do akt. Po przetworzeniu, pisma i dokumenty w postaci papierowej będą przechowywane w pomocniczym zbiorze dokumentów. Komornik nie będzie też sporządzał wydruku weryfikacyjnego przy wniosku złożonym drogą elektroniczną. Jeżeli wniosek zostanie złożony drogą tradycyjną, adnotacji będzie dokonywać się albo na wydruku albo w elektronicznych aktach sprawy.

EB: Czy te rozwiązania będą  dostępne już od momentu wejścia w życie nowelizacji?

RF: Elektroniczna licytacja i elektroniczne zajęcie rachunku bankowego oraz komunikacja z administracyjnymi organami egzekucyjnymi i podatkowymi – tak. Jeżeli chodzi o system obsługujący postępowanie egzekucyjne, będzie on dostępny nie później niż 3 lata po wejściu w życie ustawy.

EB: Powiedzmy zatem kilka słów o rozwiązaniach, które wejdą w życie po okresie vacatio legis

RF: Jak już wspomniałem projekt przewiduje pełną informatyzację komunikacji pomiędzy komornikiem z administracyjnymi organami egzekucyjnymi oraz organami podatkowymi. Dodaje się art. 7592 k.p.c., który stanowi, że komornik dokonuje doręczeń administracyjnym organom egzekucyjnym oraz organom podatkowym wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej, w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 63a § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zatem obowiązek ten znajdzie zastosowanie przede wszystkim do tzw. zapytań komornika w celu uzyskania informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji, przesyłania dokumentów w związku ze zbiegiem egzekucji sądowych i administracyjnych, jak również dokonywania zajęć wierzytelności (9021 § 3 k.p.c.). Obecnie przewiduje się, że doręczenie odpisów dokumentów pomiędzy organami egzekucyjnymi oraz pomiędzy organem egzekucyjnym a sądowym organem egzekucyjnym odbywać się ma przez ich elektroniczną skrzynkę podawczą ePUAP. Na obecnym etapie można stwierdzić, że rozmowy z Ministerstwem Finansów dają nadzieję na przygotowanie w przyszłości dedykowanego systemu do komunikacji komorników sądowych i administracyjnych organów egzekucyjnych i organów podatkowych.

EB: A co z elektroniczną licytacją ruchomości?

RF: Nowelizacja wprowadza elektroniczną licytację, do której w zakresie nieuregulowanym znajdą zastosowanie przepisy o zwykłej licytacji. Kluczową kwestią, o której należy wspomnieć to fakt, że ta forma sprzedaży będzie dopuszczalna tylko wtedy, gdy zajęte ruchomości zostały oddane pod dozór osobie innej niż dłużnik, a licytacja elektroniczna będzie przeprowadzana na wniosek wierzyciela, zgłoszony przed wyznaczeniem terminu licytacji lub wraz z wnioskiem o wyznaczenie terminu drugiej licytacji. Sprzedaż w drodze licytacji elektronicznej będzie dokonywana za pośrednictwem dedykowanego systemu teleinformatycznego obsługującego takie licytacje, który zostanie wytworzony przez Krajową Radę Komorniczą. Korzystanie z niego będzie nieodpłatne. Przystępujący do przetargu będzie mógł złożyć rękojmię za pośrednictwem systemu albo bezpośrednio komornikowi. Przybicie będzie dokonywane w systemie, a zawiadomienie o przybiciu będzie doręczane licytantom elektronicznie. System teleinformatyczny obsługujący licytacje elektroniczne będzie wykorzystywany również do nielicytacyjnych form sprzedaży, jak również możliwa będzie za jego pośrednictwem sprzedaż nieruchomości w trybie uproszczonym.

EB: Pozostaje do omówienia jeszcze elektroniczne zajęcie rachunku bankowego

RF: Nowelizacja wprowadza bardzo daleko idącą zmianę w sposobie prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 8932ak.p.c. komornik i bank będą prowadzić całą korespondencję za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego. Przepisy te nie będą miały na razie zastosowania do egzekucji z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Wraz ze zmianą przepisów kodeksu postępowania egzekucyjnego zmienione zostaną również przepisy Prawa bankowego. Banki zobowiązane będą do prowadzenia systemu teleinformatycznego i do wykonywania zajęć wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, przy czym system taki będzie mógł być prowadzony przez izbę rozliczeniową. Na obecnym etapie możemy powiedzieć, że system będzie utworzony i prowadzony przez Krajową Izbę Rozliczeniową. Dostęp do tego systemu będzie odpłatny i będzie zaliczany do wydatków egzekucyjnych, których zwrot należy się komornikowi. Komunikacja będzie oparta na szablonach pism identycznych dla każdego komornika. Każdy dokument elektroniczny zostanie opracowany tak, by proces obsługi dokumentów po stronie banków i komorników odbywał się jak najszybciej z wykorzystaniem procesów automatycznych np. system bankowy może sprawdzić dane dłużnika po numerze PESEL, NIP lub REGON. Oznacza to, że blokada środków będzie odbywać się w zasadzie niezwłocznie po dokonaniu zajęcia przez komornika. System będzie pracował w architekturze asynchronicznej, która umożliwia przesyłanie nawet miliona dokumentów elektronicznych dziennie. Jest to konieczne albowiem zakładamy, że ilość dokonywanych zajęć wzrośnie wielokrotnie ze względu na obniżenie kosztów ich dokonywania.